Het team Zorgzame Buurten van Sint-Truiden wil buurten creëren waar mensen zich niet alleen voelen.
Het is koud. De inwoners van Sint-Truiden doen warm ingeduffeld hun boodschappen op de zaterdagmarkt. Aan de kerk staat de baravan: de enige stand waar geen waren verkocht worden, maar waar het team van Zorgzame Buurten warmte uitdeelt. En dat door gratis koffie of thee te schenken. Het is een actie om de mensen eraan te herinneren dat zeker rond de kerstperiode buurthulp van onschatbare waarde is.
Samen met nog twee andere collega’s van het team Zorgzame Buurten nodigen Ilse Grosemans en Dagmar Bielen voorbijgangers uit om een koffie of thee te drinken. Terwijl mensen zich in de koude rond de baravan scharen en zich te goed doen aan een dampend kopje, deelt het team foldertjes uit met de boodschap ‘Een kopje koffie of thee is gezelliger met twee’. Met die eindejaarsactie willen Ilse, Dagmar en hun collega’s de Truienaars sensibiliseren om aandacht te hebben voor hun buren. “We verwachten geen grootse dingen”, zegt Dagmar, “maar mensen staan er niet altijd bij stil dat ze door gewoon vriendelijk goedendag te zeggen of eens een koffie te gaan drinken bij elkaar, een groot verschil kunnen maken. In een stad is er minder sociaal contact. Dan is het gevaar groter dat mensen eenzaam worden”.
De baravan is een oude caravan die een collega van Dagmar en Ilse tijdens de coronaperiode opknapte en tot mobiele bar omvormde. Die doet niet enkel dienst in de kerstperiode, maar eigenlijk het hele jaar door. “Met het team Zorgzame Buurten hebben we ontdekt dat de baravan het middel bij uitstek is om mensen te bereiken en te verbinden”, legt Dagmar uit.
BUURTCOMITES
“Het was Lindsay Hermans van SAAMO die het project Zorgzame Buurten in Sint-Truiden gelanceerd heeft. Zij heeft in eerste instantie partners gezocht en beslist om het project in drie deelgemeentes op te starten”, legt Ilse uit. “Maar vooraleer we tot actie overgingen, werd er een buurtonderzoek gedaan. Daarvoor organiseerden we buurtbabbels. We gingen bij mensen aanbellen of nodigden hen in een zaaltje uit om te vernemen of de bewoners problemen in hun omgeving ondervonden. De drie deelgemeenten liggen aan de rand van de stad. Dat is ook hoe de mensen het ervaren: ze hebben het gevoel niet echt bij Sint-Truiden te horen. In die gemeenten wonen vooral oudere mensen. Omdat er nauwelijks winkels zijn, kunnen ze niet om de hoek hun boodschappen doen. Ze moeten zich verplaatsen naar het centrum en dat is niet evident, want de fietspaden liggen er slecht bij en er rijden maar weinig bussen. Er heerst dus heel wat onvrede.”
“Toen de buurtanalyse rond was, hebben we met het team in de drie deelgemeenten nieuwe initiatieven uit de grond gestampt. Zo legden we een speeltuintje aan en openden we een buurtrestaurant. We startten ook een Digipunt op waar mensen uitleg kunnen vragen over hun smartphone of over apps die ze willen gebruiken. Maar we hebben de inwoners vooral kunnen motiveren om buurtcomités op te richten.”
Die buurtcomités zijn volgens Ilse ontzettend belangrijk. “In een buurt waar ze niet bestaan, moet de wijkagent vaak langskomen om ruzies tussen bewoners op te lossen. Zijn er wel comités, dan zien we dat de agent veel minder uitrukt. Als buren geen vreemden meer zijn, gaan ze elkaar aanspreken als de hond te vaak blaft of de vuilnisbak te vroeg wordt buitengezet. Mensen zijn ook vriendelijker. Meer nog: we zien een grotere bereidheid ontstaan om elkaar te helpen. Eens boodschappen doen voor de ander of samen afspreken om te gaan eten in het buurtrestaurant, is dan geen moeite meer.” De belangrijkste doelstelling van het project in Sint-Truiden is aangenamere buurten creëren en net dat is wat die buurtcomités bewerkstelligen. “Comités zorgen voor een bepaalde dynamiek in een wijk waardoor mensen zich veiliger en minder eenzaam voelen. We maakten het al mee dat buren terecht ongerust waren, omdat ze iemand al enkele dagen niet meer hadden gezien. Die sociale controle en zorg voor elkaar zijn goud waard. Zeker in een stad waar meer alleenstaanden wonen en de anonimiteit groter is dan in een dorp.”
ON TOUR
Ondertussen breidt het project in Sint-Truiden zich verder uit. Na de drie deelgemeenten is het team Zorgzame Buurten ook aan de slag gegaan in het stadscentrum, waar eenzaamheid een groot probleem is. “De ervaring die we hebben opgedaan in de deelgemeenten, kunnen we nu verder inzetten en bijsturen”, legt Ilse uit. “Zo hebben we in de deelgemeenten vastgesteld dat we bij de buurtbabbels maar een beperkt aantal bewoners bereikten en dat zo’n babbel eerder een klaagzang was. Niet verwonderlijk natuurlijk als je mensen op de man af vraagt welke problemen ze in hun buurt ervaren. Wij konden ook vaak geen oplossing bieden voor de problemen die werden aangehaald. Dat de bus in een bepaalde wijk niet langskomt, kunnen wij niet veranderen. Dat zorgde voor frustraties, zowel bij de bewoners als bij ons. Daarom hebben we naar een nieuwe formule gezocht. Zo is het Baravan on tour-project ontstaan.
“We trekken nu naar pleintjes of parkjes om daar de caravan te installeren”, gaat Dagmar verder. “Vervolgens bellen we in de aanpalende straten aan om te vragen of de bewoners iets komen drinken. Dat heeft effect. Met gemak bereiken we nu tientallen mensen tegelijkertijd. Door de ongedwongen sfeer zijn de gesprekken minder negatief geladen en leveren ze meer op. Wij laten de buutbewoners met elkaar kennismaken, tonen hen de weg naar de verschillende stads- en gezondheidsdiensten en maken hen warm om vrijwilliger te worden of om actief hun schouders onder een buurtcomité te zetten.”
De baravan on tour heeft een sneeuwbalreactie in gang gezet. Er zijn sinds de start van het project al heel wat buurtcomités opgericht en die organiseren op hun beurt allerlei activiteiten. Daarvoor mogen ze de baravan altijd gebruiken. “Het enthousiasme om te verbinden en om samen te werken is bij vele Truienaars zeker aanwezig”, besluit Ilse.” Ze hadden enkel dat kleine duwtje van ons nodig om in actie te komen.”