Wat

Zorgzame Straten stimuleert buren om een zorgzame houding te ontwikkelen in hun eigen straat en elkaar bij te staan met kleine dagelijkse hulp.

Waar

Het gaat om 24 straten en twee wijken Sint Andries en Seefhoek in Antwerpen.

Wie

Burgerinitiatief dat participatie en betrokkenheid van buurtbewoners in hun stad stimuleert. Dit gebeurt in samenwerking met het Zorgbedrijf, eerstelijnsdiensten, lokale dienstencentra en andere partners.

Inhoud

Waarom dit initiatief?

Om sociaal isolement en eenzaamheid aan te pakken, preventief en curatief.

Aanpak/ proces

• Gesprekken met buurtbewoners maakten duidelijk dat ‘contacten met mensen in de eigen straat’ voor hen een centraal thema zijn.
• Bekendmaking. Zorgzame Straten lanceert het idee via spreekbeurten, website en vooral mond-tot-mondreclame. Elke straat voert een eigen campagne.
• Het initiatief ligt altijd bij de buurtbewoners. Per straat trekken enkele mensen aan de kar. Zij nemen contact om hun plan van aanpak uit te werken. Elke straat heeft zijn eigen werkwijze en dynamiek en heeft zelf de regie in handen. Alle buurtbewoners worden persoonlijk aangesproken om mee te doen. Een zorgzame houding ontwikkelen is een geleidelijk proces dat van onderuit moet groeien. Zorgzame Straten reikt hiervoor een kader en ondersteuning aan.

Acties

• Aan de slag gaan met de initiatiefnemers. ‘Mensen die ons contacteren krijgen zo snel mogelijk een afspraak. Onze intro is altijd: fijn dat jij interesse hebt, maar het gaat er om dat dit een project is van de hele straat. Alleen kan je dat niet trekken, je moet dat met enkele buren samen doen. We vragen ook altijd: wat versta je onder zorgzaam zijn? Hoe vul je dat zelf in? We willen vooral dat mensen daar zelf vorm aan geven en zich eigenaar voelen van het project. De meeste initiatiefnemers maken een foldertje met herkenbare voorbeelden die iedereen kunnen aanspreken: boodschappen doen, iets meenemen naar het containerpark, de kat eten geven tijdens de vakantie, kinderen ophalen… Wat we willen bereiken, is dat buren meer met ‘bekommerde ogen’ naar hun straat kijken en dat ze hun schroom leren overwinnen om elkaar hulp te vragen en te bieden.’
• Contact met buren. “Als je overal gaat aanbellen, kan je de folder persoonlijk afgeven en meteen wat uitleg geven. Zo ontdek je meteen ook wie er allemaal in je straat woont en maak je een scan van de straat. Zelfs mensen die denken dat ze heel hun straat kennen, zijn verbluft hoeveel mensen ze niét kennen. Je kan ook meteen vragen of iemand bereid is mee te werken. Heel belangrijk is dan te stellen dat zorgzame straten geen nieuwe organisatie of dienstverlening is. Buren worden niet opgezadeld met ‘verplichtingen of ‘taken’. Mensen zijn best bereid iets te doen als het zoveel als mogelijk past in hun routine: velen zitten immers in het spitsuur van hun leven. ‘Ik ga toch naar de supermarkt, dan kan ik net zo goed iets meebrengen voor mijn thuisgebonden buur.’ Maar ook als het past in hun beperktheid. Zo worden kwetsbare bewoners getriggerd: ‘Ik ben toch thuis dus ik ontvang wel de digitaal bestelde pakjes.’
• Elke straat is anders. De Klappeistraat organiseert elk jaar een Nieuwjaarsdrink en een barbecue. Daar past Zorgzame Straten naadloos bij aan. In de Zwijgerstraat hingen een tiental lampjes voor het raam met de Z van Zorg. Dit maakte mensen nieuwsgierig, een goed moment om folders te gaan afgeven. De Koalabuurt komt de eerste zaterdag van de maand één uurtje samen om alles met elkaar af te spreken. De Coebergerstraat heeft een WhatsApp groepje.
• Overleg met zorgverleners. “Veel buurtbewoners en kwetsbare mensen die zorg nodig hebben, weten niet welke diensten er allemaal bestaan. Als er zwaardere noden opduiken, nemen we contact met de Antwerpse thuiszorgdiensten. Twee keer per jaar komen we samen met de verantwoordelijken om onze activiteiten op elkaar af te stemmen. We werken inmiddels ook samen met een lokaal dienstencentrum en met een woonzorgcentrum. Die hebben de opdracht om zich meer open te stellen voor hun omgeving. Daar spelen wij graag op in.”
• Zorg in relatie. Zorg wordt nog al teveel als ‘product’ beoordeeld. Hoeveel mensen bereik je, welk zorgprofiel heb je….? Een zorgzame houding ontwikkelen, steunt echter in de eerste plaats op relatie. Een relatie van vertrouwen en veiligheid, zodat zorg voor elkaar de kans krijgt om spontaan te groeien. Registreren als product staat er haaks op. Daarom zadelen we buren niet op met een registratiesysteem. Daarom blijven we hen heel nabij, houden we contact binnen hun eigen ontwikkelde contacten, organiseren we regelmatig een intervisie met de straten. En daar beluisteren we  hun verhalen. Die registreren we wel. Doorleefde verhalen overtuigen soms meer dan cijfers.

Bereik en impact

Zorgzame Straten richt zich naar alle inwoners in een straat. De buren leren elkaar beter kennen. Via sensibiliserings- en andere communicatieacties worden de mensen alerter voor elkaars noden, maar zien ze ook beter elkaars wensen, waar ze energie van krijgen, wat hun talenten zijn en waar hun kracht zit. Dit draagt bij tot een sterkere sociale cohesie in de straat en een grotere zorgzaamheid voor elkaar.

Timing

Gestart in 2017.

Leerpunten

• Meer nog dan de buurt is de straat de biotoop van de stedeling. Het is daar waar de mensen die er wonen elkaar kruisen.
• Veiligheid en vertrouwen zijn de onmisbare voedingsbodem.
• Houd het project zichtbaar en levendig.
• Kies resoluut voor inclusie en richt je tot alle buurtbewoners: iedereen heeft soms hulp nodig en iedereen kan soms helpen.
• Start klein en wees geduldig.
• Geen buurtgerichte zorg zonder zorggerichte buren.

Toekomst

De praktijk van Zorgzame Straten uitbreiden naar nog meer straten in Antwerpen en duurzaam verankeren, bijvoorbeeld in het lokaal sociaal beleid van de stad, maar evengoed op andere manieren.