Wat

De eerstelijnszone ondersteunt, faciliteert en versterkt buurtgerichte zorginitiatieven met het oog op het beantwoorden van alle zorg- en ondersteuningsnoden in de eerstelijnszone.

Waar

Lebbeke, Dendermonde, Sint-Gillis-Dendermonde en Baasrode. Het is de ambitie om in heel de eerstelijnszone dergelijke praktijkontwikkeling tot stand te brengen.

Wie

De Eerstelijnszone Dender, buurtatelier Lab Gods (Lebbeke), lokaal dienstencentrum Zilverpand (stad Dendermonde), lokaal dienstencentrum ’t Plein (Baasrode), lokaal dienstencentrum De Zonnebloem (Sint-Gillis-Dendermonde). Ze werken samen met het plaatselijke wijkcomité, verenigingen en zorgberoepen zoals huisartsen, apothekers en verpleegkundigen, woonzorgcentra, Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg, het Sociaal Huis, lokale handelaars en horeca, de wijkschool, de Sociale Huisvestingsmaatschappij, de wijkagent…

Inhoud

Waarom dit initiatief?

• Vanuit de eerstelijnszone aan elke inwoner die daarom vraagt of dat nodig heeft, op een geïntegreerde manier de juiste zorg- en ondersteuning aanbieden. Dit impliceert een goed samenspel tussen informele zorgactoren (mantelzorgers, buren, vrijwilligers…) en professionele dienstverleners en zorgverstrekkers in de eerstelijnszone, maar ook een fijnmazig sociaal weefsel in buurten en wijken, zodat niemand nog door de mazen van het net valt.

Aanpak/ proces

• Bestaande initiatieven detecteren. Dit gebeurde aan de hand van een oproep aan de lokale besturen, middenveldorganisaties en burgerinitiatieven om hun initiatieven bekend te maken. De visie hierachter: het kan niet de bedoeling zijn om deze initiatieven vanuit de eerstelijnszone aan te sturen, maar wel om hen te ondersteunen, te faciliteren en van elkaar te laten leren – door middel van vormingen, intervisie en vragenuurtjes – waardoor de initiatieven zich rond concrete thema’s en problemen gesterkt weten om stappen vooruit te zetten.

• Geïntegreerde zorg en buurtgerichte zorginitiatieven met elkaar vervlechten. Centrale vraag daarbij: hoe dienstverlening, professionele zorg en ondersteuning, mantelzorg, burenhulp, vrijwilligerswerk… op elkaar afstemmen zodat ze elkaar complementair versterken?

• Lokale dienstencentra oriënteren zich op de buurt. De lokale dienstencentra De Zonnebloem, Zilverpand en ’t Plein geven hiermee uitvoering aan het nieuwe woonzorgdecreet door hun reguliere werking – buurtbewoners ondersteunen, informatie verstrekken, activiteiten gericht op preventie, contact, versterken van sociale netwerken – te heroriënteren naar de buurt. Zo willen ze de sociale cohesie in de buurt versterken en de samenwerking tussen de verschillende formele en informele actoren in de buurt bevorderen.

• Herbestemming van de kerk. Het burgerinitiatief Lab Gods betrok hierin meteen de buurt door de verschillende kleine initiatieven die er al waren bijeen te brengen, de vraag te stellen wat buurtbewoners missen in de buurt en wat hun droominvulling is van de wijk. Daaruit kwam een top 10 naar voor. Zo ontstond een dynamiek in de buurt waardoor buurtbewoners zich meer en meer begonnen te engageren.

Acties

• Ontmoeting tot stand brengen. Lab Gods organiseerde bijvoorbeeld buurttafels, een buurtontbijt met een erg grote opkomst, een zangnamiddag, een koffie- en breinamiddag, een game night, een tentoonstelling… Tijdens die momenten werd duidelijk wat mensen belangrijk vinden in hun leven, waar ze energie van krijgen, wat hun talenten zijn, maar ook hun verlangens, noden, wensen… Zorg diende zich zo aan als een heel belangrijk thema in de buurt, waardoor Lab Gods uitgroeide tot een buurtzorgproject…Ook in de wijk naar het lokaal dienstencentrum Zilverpand actief is, organiseert het dienstencentrum ontmoetingsactiviteiten aanvullend op het aanbod van het wijkcomité, dat er erg actief is. Zo versterken ze elkaars werking.
• Dienstverlening beter bekend maken en dichter bij de mensen brengen. Dit gebeurt tijdens bijeenkomsten met de buurtbewoners waarop verenigingen en organisaties zoals een oudervereniging, een mantelzorgvereniging, thuisverplegers, diensten maatschappelijk werk van de mutualiteiten, maar ook de sociale huisvestingsmaatschappij bijvoorbeeld, een forum krijgen. Het wijkcomité neemt vaak een centrale rol op om deze bijeenkomsten te organiseren en buurtbewoners aan te moedigen eraan deel te nemen. Daarnaast doen ook lokale dienstencentra met huisbezoeken aan outreaching. Zo brengen de diverse buurtactoren welzijn en zorg tot in de leefwereld van de buurtbewoners waardoor ze in staat zijn om – vanuit de leefwereld van de buurtbewoners – signalen en zorgnoden te detecteren, mensen beter te informeren waardoor hun zorggeletterdheid toeneemt en mensen beter naar de voor hen juiste zorg en ondersteuning toe te leiden. Daardoor ontstonden veel meer vragen bij de buurtbewoners en vinden mensen nu gemakkelijker hun weg in het hulp- en dienstverleningsaanbod. Lokaal dienstencentrum ’t Plein werkt samen met lokale handelaars waar ze eerst het buurtzorgproject voorstelden en de vraag stelden om het logo van dit project op een zichtbare plaats in hun zaak aan te brengen. Intussen is dit logo wijd verspreid in de gemeente. Een mooi voorbeeld van social marketing, om een mindset te creëren dat de buurt zorg draagt voor elkaar.
• Talenten aanspreken en burenhulp stimuleren. Toen Lab Gods samen met de buurt de herbestemming van de kerk aanpakte, was nostalgie daarin een hoog thema. Er werd een tentoonstelling opgezet waarbij alle talenten in de buurt aan bod kwamen: er waren mensen die de affiche ontwierpen, er was iemand die podiumtechnieken inbracht, er was een verteller die verhalen van vroeger naar voor bracht, verenigingen konden er zich voorstellen… Ook voor kleine burenhulp heeft Lab Gods nu intussen een 70-tal mensen die bereid zijn om burenhulp te verstrekken… gewoon door op te merken wie daar goesting voor heeft omdat hij of zij er het talent voor heeft.
• Werken met straatambassadeurs en buurtzorgers. Lokaal dienstencentrum De Zonnebloem zocht en vond straatambassadeurs om samen met hen een buurtanalyse te maken. Ze fungeren nu ook als aanspreekpunt voor hun straat in de wijk. Ook lokaal dienstencentrum ’t Plein werkt nu met ‘buurtzorgers’: aanspreekpunten in de straten wanneer buurtbewoners een hulpvraag hebben. De buurtzorgers lossen meestal nooit zelf de vraag in, maar staan de mensen wel bij zodat de juiste hulp- en dienstverlening tot bij hen komt.
• Beleidsadvisering vanuit de straat. Een bevraging bij ouderen leerde dat beperkte mobiliteit een erg hoge drempel vormde voor ouderen om naar de ontmoetingsplekken te komen. Daarop werd vervoer voor hen georganiseerd in samenwerking met het woonzorgcentrum en vrijwilligers waardoor ze wel aan de ontmoetingsmomenten konden deelnemen. Daarnaast kwam bijvoorbeeld uit de buurtanalyse ook naar voor dat voetpaden niet altijd even toegankelijk zijn voor mensen met een rollator of in een rolwagen of met beperkt gezichtsvermogen of dat er best wat meer zitbanken mogen komen, zodat ouderen gemakkelijker boodschappen kunnen doen omdat ze dan op de bank even kunnen uitrusten.

Bereik en impact

Het burgerinitiatief Lab Gods wil alle mensen bereiken die rond de kerk wonen: jong en oud, arm en rijk, iedereen dus. Het heeft oog voor ieders potentieel, capaciteiten, talenten… en noden, wensen, verlangens. Hun motto: ‘wij dragen zorg voor de buurt zodat de buurt zorg kan dragen voor de mensen die er wonen’.
De lokale dienstencentra richten zich met hun huisbezoeken in eerste instantie naar buurtbewoners die mogelijk een nood hebben. Daarnaast ligt hun focus op activiteiten die bijdragen tot ontmoeten en ont-moeten.
Bij elk van de vier initiatieven is het de bedoeling dat heel de buurt betrokken wordt, maar de weg daarnaartoe is soms anders.

Timing

Lab Gods: gestart in maart 2019.
De drie lokale dienstencentra – Zilverpand, De Zonnebloem en ‘t Plein: gestart begin 2018.

Leerpunten

• Grijp elke gelegenheid aan om zoveel mogelijk mensen te bereiken en wees creatief in het opwaarderen van mensen.
• Doe niet alles zelf: geef mensen het vertrouwen om zelf initiatief te nemen maar blijf op de achtergrond wel aanwezig om te ondersteunen waar nodig.
• Beweeg je onder de mensen, hou de vinger aan de pols, wees alert voor signalen.
• Vertaal het zorg- en dienstverleningsaanbod op maat van de mensen zodat ze er hun weg naartoe vinden.
• Surf mee op aandacht en promotiestromen van het moment, zoals De Warmste Week, Open Monumentendag… en maak gebruik van de energie die ontstaat in andere initiatieven. Verbind je buurtzorginitiatief daarmee.
• Think big, act small. Zet kleine stapjes en geniet van de successen. Het zijn vaak de kleine dingen die voor mensen een wereld van verschil maken, niet altijd de grote dingen des levens.
• Werk op tempo van de buurt, zorg dat buurtbewoners, verenigingen en organisaties mee zijn in het verhaal, meer: dat er co-gecreëerd wordt. Het gras groeit niet sneller door er aan te trekken.

Toekomst

Lab Gods wil via allerhande buurtinitiatieven de sociale cohesie in de buurt nog verder versterken. Er kan best ook nog wat meer inclusie gerealiseerd worden in de buurt. Naast het verder wegwerken van drempels op vlak van zorg- en ondersteuning en het verhogen van de zorgzaamheid voor elkaar in de buurt. Welzijns- en zorgprofessionals kunnen nog structureler betrokken worden in het buurtinitiatief. Tot slot wil Lab Gods nog verder doorgroeien als aanspreekpunt voor mensen met een zorg- of ondersteuningsvraag en als partner in het grotere geheel van zorg- en welzijnsactoren in de eerstelijnszone. De droom is dit te verduurzamen in het kerkgebouw dat nu herbestemd wordt…
De drie lokale dienstencentra – Zilverpand, De Zonnebloem en ’t Plein – dromen ervan dat hun rol in de buurt steeds kleiner wordt en dat de draagkracht van de buurt om zorg te dragen voor elkaar en elkaar te ondersteunen, toeneemt. Zo zullen de lokale dienstencentra in staat zijn om hun rol als gangmaker in de buurt uit te breiden naar andere buurten en wijken in de gemeente.

Op korte termijn willen ze nog verder inzetten op: een beter zicht op de buurt (Zilverpand), het aantal straatambassadeurs verhogen (De Zonnebloem), de buurt nog meer samenbrengen en in elke straat een buurtzorger vinden (’t Plein).

Meer weten?

Website: https://eerstelijnszone.be/buurtzorg
E: info@elzdender.be